“Samenwerken doe je niet altijd”

Honingbijen hebben maar 1 doel
Ze willen als volk overleven
Daar hebben ze maar 1 reden voor
Dat is de bestuiving
Die moet wereldwijd op zo’n grote schaal plaatsvinden
Dat samenwerking in volken nodig is

Ik ontdekte hoe slim bijen dat doen
Hoe ze met zo’n volk van tienduizenden bijen
De winter overleven
En in het voorjaar als juist van alles staat de bloeien
Zij de beste nectarbronnen weten te vinden
En wat ze doen als er een crisis is

Ik zie dat wij heel anders samenwerken
Moeizaam
Wij hebben niet één duidelijk doel
Wij werken meestal aan meerdere onduidelijke doelen
Wij verdelen ons werk in allemaal verschillende programma’s
En over allemaal verschillende projecten
En daarbinnen weer in verschillende afdelingen en functies

Bijen doen dat juist niet
Wij vergaderen heel veel
Dat doen bijen nooit
Wij zijn veel tijd kwijt aan plannen maken
Opschrijven wat we gaan doen
En als het op papier staat, gaan we al vrij snel
Opschrijven wat we gedaan hebben
Evalueren en monitoren en verantwoorden
Voor al die programma’s en projecten en afdelingen

Bijen doen dat allemaal niet
En toch krijgen ze die bestuiving voor elkaar
En heel vaak denk ik
Bijen werken veel slimmer samen dan mensen
En dat is ook niet zo gek, want ze doen het al miljoenen jaren
Ze doen het helemaal automatisch

Wij zijn er in vergelijking tot de bijen nog maar heel kort
En van die tijd dat wij op de wereld zijn
Zijn we pas op het allerlaatst grootschalig gaan samenwerken
En moeten dat nog leren

Ik noem 5 dingen die we van bijen kunnen leren
En de eerste is: we moeten minder samenwerken
Wij raken er in korte tijd aan verslaafd op alle levensdomeinen
Terwijl we het nog helemaal nog niet goed kunnen
We moeten er van afkicken
Want samenwerken is niet vanzelfsprekend
Zelfs niet bij bijen

Honingbijen werken samen in volken
Wereldwijd zijn daar ongeveer 7 soorten van, een handjevol
Daarnaast zijn er wereldwijd duizenden andere soorten bijen
Die werken niet samen in volken
Die doen alles individueel
En dat werkt prima
En de natuur zegt daarmee
Als je iets in het klein kan doen, doe dat dan vooral
En bespaar je de moeite van het samenwerken
Dat doe je alleen als het echt niet anders kan
Zoals bij het bestuiven

Wij zijn helemaal niet gewend aan in volken samenwerken
Wij zijn goed in overleven in kleine groepjes van jagers en verzamelaars
Pas de allerlaatste tijd, de laatste decennia
Zijn we op alle levensdomeinen grootschalig gaan samenwerken
In het onderwijs, de zorg, voor huisvesting, vervoer, voedselvoorziening, productie van goederen en diensten, communicatie, beveiliging, oudedagvoorziening, verzekeringen
Je kan het zo gek verzinnen
Of wij pakken het tegenwoordig in het groot aan

Die bijen zouden dat heel raar vinden
Die zouden zeggen: jullie zijn verslaafd aan samenwerken
Je moet er van afkicken

En ik denk dat we op veel terreinen beter af zijn met minder samenwerken
Kleinschaliger organiseren
Maar ik zie ook wel dat het ons op andere terreinen veel oplevert
Dan moeten we het ook goed doen

Als ik naar die bijen kijk
Dan betekent het in ieder geval
Wees een toerist
Lekker rondkijken wat er allemaal gebeurt
Je zou denken dat zij het daar veel te druk voor hebben
Toch doen ze het
Ze kijken rond wat er gebeurt in de omgeving van een paar kilometer rondom het bijenvolk
Om te zien of er nieuwe bloemen zijn gaan bloeien

Maar ze doen het ook binnen in het volk
Ze besteden een groot deel van de tijd met ogenschijnlijk zo maar rondlopen
En dat doen ze om te kijken wat voor werk er ligt
Wat er moet gebeuren
En waar anderen al mee bezig zijn
En zo bepalen ze wat ze zelf gaan doen
En dat bepalen ze ook echt zelf
Wij zijn ook wel toeristen
Maar vooral als we op vakantie zijn
In ons werk kijken we wel rond
Vooral als we een nieuwe baan hebben
Dan gaan we uitgebreid kennis maken met collega’s
Met al die andere afdelingen, programma’s en projecten
We gaan op werkbezoek
En meestal stoppen we daar vrij snel weer mee
Dat is jammer, want als we ermee door gaan
Dan kunnen we veel beter onze activiteiten op elkaar afstemmen
En prioriteiten stellen

Daarom gaan bijen ermee door altijd
Niet omdat ze vakantie hebben
Maar omdat het nodig is
Als bijen zien dat iets nodig is
Komen ze meteen in actie
Gelijk handelen
Nu even niet, daar ga ik niet over
Zeggen ze eigenlijk nooit

En een mooi voorbeeld ervan
Is de manier waarop ze nectar verzamelen
Op een mooie dag met duizenden tegelijk
Als ze het hebben verzameld
Gaan ze het netjes thuisbrengen
Maar bij thuiskomst gaan ze het niet zelf opbergen
Ze geven de nectar af aan andere bijen
Om zelf weer te gaan verzamelen
Als die andere bij zou zeggen
Nu even niet
Dan zou er al heel snel een flinke file ontstaan
Hoe druk het ook is
Er ontstaan nooit files

Wij hebben vaak duizend en een goede redenen om niet direct in actie te komen
Ik zit de hele dag in vergadering
Ik doe het morgen…misschien
Daar gaat mijn collega over…maar die is er nu niet
Ik doe dat wel, zodra ik toestemming heb
Ik wil wel helpen, maar ik ben niet bevoegd
Wij kunnen u helpen, met een andere afdeling
Wij pakken het op, de volgende vergadering
Wij gaan ermee door, na de evaluatie
We lossen het op, zodra er budget is
Dat project werkt prima, maar het gaat stoppen
Aanvraag is goedgekeurd en positief advies
U kunt hier altijd terecht, als er plek is
U kunt ons altijd bellen, spreek de boodschap in na de piep

Ik betrap me daar zelf regelmatig op
En als we dat soort dingen heel vaak doen
Zijn we met elkaar heel druk
Maar vindt er geen bestuiving plaats
Als bijen zien dat iets nodig is
Komen ze meteen in actie
Ze moeten wel in actie kunnen komen
Je moet ze daar niet in belemmeren

Als je onzeker bent en nog niet zoveel weet van bijen
Wil je erachter komen en ga je controleren
Dan maak je de kast open
Zie je 10 raten netjes op een rij
Vol met bijen druk aan het werk
Die haal je er dan allemaal uit
Vol met bijen die in de weg zitten en die je er dus aftikt
Om te zien of er eitjes zijn en stuifmeel en of er ruimte is om uit te breiden
En je hangt die raten kriskras door elkaar terug
Onwetende dat er een hele structuur in zo’n bijenvolk zit
Je ziet dat het goed gaat je en je doet de kast dicht en gaat tevreden weg
En die bijen laat je compleet in paniek achter
Dagen nodig om alles te herstellen
Als je daarmee stopt bloeien ze helemaal op en kunnen ze eindelijk aan de slag
Dan besef je dat je ze vooral met rust moet laten
Dat geldt voor mensen ook
Geef ze juist verantwoordelijkheid om zelf te doen wat nodig is

Opvallend: gebruik een krant als je gaat samensmelten
Soms zijn er 2 volken die zo zwak zijn die te zwak zijn om in hun eentje de winter te overleven
Als je boven en onderkant bij elkaar zet
Dan vechten ze elkaar helemaal kapot
De oplossing is simpel
Een velletje krantenpapier
Dan kunnen ze elkaar niet te lijf gaan
En beginnen ze aan die krant te knagen
Duurt ongeveer een dag
En dan zijn ze daar doorheen
Als ze elkaar dan tegenkomen
Accepteren ze elkaar wel
Ik heb verschillende samensmeltingen mogen meemaken in mijn werk
En die verlopen niet altijd even soepel
En zijn niet bevorderlijk voor de samenwerking
We vergeten vaak de krant

Gebruik een krant als je gaat samensmelten
Laat ze met rust, niet teveel controleren
Als je ziet dat iets nodig is, kom gelijk in actie
En om erachter te komen wat nodig is, speel regelmatig de toerist
Zo kunnen we beter samenwerken
Misschien wel het belangrijkste
Samenwerken is niet altijd beter
We raken er in korte tijd aan verslaafd op alle levensdomeinen
We worden er steeds afhankelijker van
Terwijl we het nog niet goed kunnen
Afkicken dus
Of op zoek naar een sherpa